Kapitullimi i Italisë në Sarandë (1943) dhe të dhënat mbi depot italiane sipas Lame Xhamës

Më 8 shtator 1943, Mbretëria e Italisë nënshkroi armëpushim me Aleatët (Armistizio di Cassibile). Ky akt çoi në shpërbërjen e ushtrisë italiane në Shqipëri. Garnizonet u shpërndanë, oficerët u larguan dhe depot ushtarake mbetën të pambrojtura. Saranda, si port strategjik italian në Jug, u la pa komandë dhe pa kontroll ushtarak.

Saranda përdorej nga ushtria italiane për furnizime detare dhe tokësore. Depo ushqimore, magazina ushtarake dhe materiale logjistike ishin vendosur në qytet dhe zonat afër portit. Kapitullimi krijoi rrezik grabitjeje dhe mungesë autoriteti civil e ushtarak.

Sipas dëshmisë së Lame Xhama, Shtabi i Luftës në zonë e ngarkoi atë me përgjegjësinë për administrimin e depove italiane në Sarandë. Ai përmend një komision prej 12 vetash që bëri inventarizimin dhe një listë zyrtare për shpërndarjen e mallrave në popull dhe repartet e Luftës Nacionalçlirimtare.

“… inventari i datës 14 shtator 1943, që e ruaj edhe sot…”

Inventari i dokumentuar i 14 shtatorit 1943

Lame Xhama ka dokumentuar se në depot italiane ndodheshin këto sasi kryesore:

• Miell: 6500 kv

• Oriz: 1400 kv

• Sheqer: 1200 kv

• Makarona: 1200 arka

• Mish konservë: 300 arka

• Galeta: 500 arka

• Komposto: 40 arka

• Sapun: 20 arka

• Marmelatë: 30 kuti

• Vaj ulliri: 150 kv

• Kafe: 10 kv

• Gjalpë: 10 kv

• Tërshërë: 60 kv

• Elb: 100 kv

• Djathë kasher: 100 kv

Ky inventar përbënte një pasuri strategjike për zonën, në kushtet e mungesës së ushqimit gjatë luftës.

Shpërndarja e furnizimeve

Nga 14 deri më 28 shtator 1943, sipas dokumenteve të Xhamës, furnizimet u dërguan në:

• Kuç – miell, oriz, sheqer, makarona, djathë

• Theollogo, Delvinë, Konispol – mallra ushqimore

• Brigada I, V dhe VI – furnizime për forcat partizane

• Popullsia e Sarandës

Para përfundimit të shpërndarjes, trupa gjermane hynë nga Greqia dhe morën kontrollin e Sarandës. Një pjesë e depove mbeti e pashpërndarë. Me ardhjen e Wehrmacht-it, Saranda hyri nën pushtimin gjerman deri në fund të vitit 1944.

Kjo ngjarje nuk u dokumentua gjerësisht në historiografinë shqiptare.

Dëshmia e Lame Xhamës ka vlerë dokumentare për historinë lokale të Sarandës dhe Jugut. Inventari i 14 shtatorit 1943 mbetet një nga burimet më të rralla mbi marrëdhëniet mes popullsisë dhe ushtrive të huaja në kohë kapitullimi.

Website Saranda Web

Facebook Saranda Web

Instagram saranda.web

Youtube sarandaweb

Tiktok saranda.web

Pinterest sarandaweb

in sarandaweb