Dhëmballa e Babait – Tregim nga Koço Kosta

Dhëmballa e Babait – Tregim nga Koço Kosta

 

Dhe erdhi një kohë që fukarallëku po na mbyste. Tetë fëmijë kokë më kokë, në një dhomë paradhome, kat përdhe.

 

Nuk dinim ne, si fëmijë, kur merreshin e mbaronin lekët e shtëpisë. Ditërrogat po. Ato ditë mamaja shkonte e luste kuzhinierët për tre racione sallam dhe atë darkë ngryseshim mbretër. Nuk kishte rëndësi sasia. Binim erë sallam. E kjo qe e mjafttë.

 

 

Gjithmonë qemë mësuar të psonisnim veresie. Sa shlyente borxhet në darkën e rrogës, të nesërmen shkonim e huheshim përsëri. Dhjetë frymë me një rrogë punëtori e një ndihmë mjekësore paaftësie, gati diskretituese të mamase. Asnjë lloj tjetër ndihme ekonomike. Nga askush.

 

Ne, fëmijët, ishim në mosha sa nga çerdhja në shkollë të mesme. Ç’merrnim nga shtëpia, se për të dhënë në shtëpi, as që bëhej fjalë.

 

Bukë me djathë (të dyja nëse do t’i kishim deri në ngopje) ishin zengjinllëk. Se ne qemë mësuar që bukën ta hanim edhe me dardha e deri me ftonj që na jepte nga baçja e saj kako Llambrua. Paçka se ne ngopeshim shpejt, nuk kemi lënë kurrë bukë a gjë tjetër për të nesërmen. Hanim sot, e nesërmja as që na interesonte. Zbatonim atë parimin e mamase: ujë, ujë, pini sa më shumë ujë. Dhe ne: ujë para buke, ujë gjatë bukës, ujë pas ngrënies. Dhe ishim jo thjesht të ngopur, por edhe të fryrë. Kacek. Vetëm gromësimat që na dilnin radhazi, shpesh edhe të provokuara nga ne, gjithmonë nga larja e pjatave, se i fshinim llamps ato, na lehtësonin disi rëndesën. Dhe mamane e shpëtonim.

 

Mamaja nuk kishte nxjerrë kurrë racion për vete.

– Nga aq sa lini ju në pjata, del e tepron pjesa ime, – na thoshte.

Dhe ne ishim të kënaqur me ngopjen e saj, paçka se ne shihnim që kishte mbledhur e përpirë edhe thërrimet e sheshit.

 

Dashuria e nënës, teksa fsheh dhimbjet e saj, të verbon sytë e të huton mendimin.

 

Babai qe më ndryshe. Tërë ai trup sikur nuk qe stisur e mbahej me të ngrënë. Jo, jo! Duhani, thithja e tij, tymi shtëllungor që nxirrte nga hundët e goja, besonim se e mbanin gjallë.

 

Bukë!? Jo se nuk hante. Por qe tekanjoz. I dhimbnin shumë dhëmballët.

 

– Më mirë të mos ha bukë e të fle i qetë me cigaren time, apo të kafshoj dy mellënje buke e të më çahet koka nga dhimbja e dhëmballës? Doni të ha e të sëmurem, apo…? Ja, nga pjata ime, për t’u bërë hatrin juve e mamase, po ha dy lugë, e tjetra është juaja. U bëftë mirë!

 

Kjo si bashkëtingëllim dhimbje – dhëmballë mua më çorodiste dhe kisha krijuar idenë se quheshin kështu nga që babai kishte dhe dhimbje dhe dhëmballë, dhe dhëmballë dhe dhimbje. Një rrënjë kanë të uruarat “dhemb”. Vonë kuptova drejtshkrimin: dhimbje (me i e jo me ë).

 

Dhe ne të tetë ishim pajtuar me këtë zgjidhje që i kishte dhënë mosngrënies së tij. Veç, kur mamaja blinte dy bukë, ai, si për inat të dhëmballës së dhembur dhe për hatër tonë, hante një fetë. Jo me gjellë. Se ishte problemi tjetër. Po të hante edhe gjellë, niste e i dhimbte shumë stomaku. Kishte gjetur karar me sodë buke. E vetmja që nuk na mungonte në shtëpi. Hidhte gati një lugë kafeje në shpinë të dorës dhe e kapërdinte. Ikte dhimbja. Ai fuste fetën e bukës në ujë dhe e hante. Ia kishte gjetur ilaçin çdo gjëje babai ynë.

 

Mamaja, të them të drejtën, ndonjëherë, kur kishim tenxheren plot me fasule a makarona, i nxirrte pjesë dhe atij. Por babai: dhëmballa që dhëmballa. Edhe stomaku, që të mos i hamë hakun.

 

Ne ishim mësuar, madje e prisnim që ai të thoshte:

 

– Më ka bërë të vdekur kjo e mallkuar sot, – dhe tregonte nga mbi faqja dhëmballën apo stomakun.

 

Ne të vraponim t’i merrnim bukën a ç’të kishte në pjatë e ta kullufitnim. Sa hapej e dritëzohej fytyra e babait që na shihte të hanim të gëzuar! Si lumturohej! Dritare dykanatshe përballë lindjeve mëngjesore karshi Qafës së Muzinës.

 

Edhe ne ndiheshim mirë. Kështu, bënim dy gjëra: e shpëtonim atë nga dhimbjet. Dhe ne diçka fitonim për stomakun tonë lubi.

 

Veç, si për çudi, kur na vinte rrallë njeri në shtëpi, apo shkonte diku për vizitë tek motrat e tij, atij sikur i ikte dhimbja.

 

Ne, fëmijëve, të them të vërtetën, sa na pëlqente t’i ndodhte një nga këto të dyja e babait e të mos i dhimbte as dhëmballa, as stomaku. Të hante dhe ai një herë pa dhimbje.

 

Tek e shikonte kështu, mamaja rrekëllente një kokërr loti si rruazë të xhamtë në mollëzën e djathtë të faqes verdhake e tretej diku gushës nazike të saj. Kjo vajti deri aty sa ne i thoshim mamasë:

 

– Mos i nxirr bukë babait, atij edhe sot i dhëmb dhëmballa…

 

Dhe loti i brilantë i saj merrte tatëpjetën t’i tretej mes parakrahëve të gushës.

 

Vonë, shumë vonë, kur dhe ne fëmijët dolëm në punë dhe e kapërcyem disi atë fukarallëkun e barkut bosh dhe vaktet pa ngrënë, kujtonim këtë ndodhi.

 

Babai tani kishte filluar të hante. Nuk ankohej për dhëmballën.

 

Veç, dhe ne, fëmijët e tij, ia kuptuam lojën. Atëherë kuptuam që babait tonë nuk i dhimbte as dhëmbë e as dhëmballë, se nuk kishte as dhëmbë e as dhëmballë në gojë. I kishte hequr ato me kohë.

 

Po ç’i dhimbte atëherë? Ç’e vriste në gojë?

 

Dashuria për t’u dhënë dhe kafshatën fëmijëve, sakrifica për t’ua bërë atyre jetën sa më të lehtë.

 

Dhëmballa e Babait – Tregim nga Koço Kosta

 

Website Saranda Web

Facebook Saranda Web

Instagram saranda.web

Youtube sarandaweb

Tiktok saranda.web

Pinterest sarandaweb

in sarandaweb

---