Disa sekrete të Shqipërisë së Jugut, shkoni përpara se t`i zbulojnë të tjerët

Valery Collins, menaxhere e saitit më të madh për turizmin në Britaninë e Madhe, vizitoi Sarandën gjatë muajit të fundit dhe mbresat e saj nga kjo vizitë i ka publikuar në një reportazh të publikuar në experiencedtraveller.co.uk 

Kalaja e Lëkursit
 U ulën mbi kryeqytetin turistik shqiptar të Sarandës, në Kalanë e Lëkursit. Ajo është ndërtuar në fillim të shekullit të gjashtëmbëdhjetë nga Sulltan Sulejmani, kur Shqipëria ishte pjesë e Perandorisë Osmane. Kalaja u ndërtua për të mbrojtur bregdetin e Sarandës nga dyndjet nga deti. Rruga e asfaltuar të çon deri në kështjellë, e cila tani është një restorant ku mund të pish një kafe duke vlerësuar pikëpamjet e mrekullueshme të Korfuzit dhe ishujt Ksamilit. Në verë kështjella është përdorur edhe si një vend për koncerte.
Pamje e Sarandës nga Lekuresi Kalaja në Shqipëri
Pakru Kombëtar i Syrit të Kaltër
 Një fotografi nuk mund të riprodhojë ngjyrat mahnitëse blu të pranverës se si ato ngrihen nga thellësitë e burimit të Syrit të Kaltër në Parkun Kombëtar. Gjatë ecjes rreth liqenit ngjyrat e ndryshimit të ujit në gjatdyzet e pesë metra thellësi nga një e gjelbër e gjallë në blu të thellë, duke dhënë kështu përshtypjen e një syri. Liqeni është i vendosur në një pyll me drurë lajthi, arra dhe qershi, si dhe pisha dhe firs. Vizitorët mund të ecin nga fundi i liqenit përmes pyjeve në pranverë. Një përvojë që është ruajtur për elitën gjatë regjimit komunist. Pas shikimit vizitorët mund të shijojnë një vakt në restorant në buzë të ujit.
Manastiri i Ardenicës
 Manastiri i Ardenicës është pak nga rruga, por ia vlen të bëni një vizitë. Kjo strukturë bizantine është ende e pushtuar nga murgjit, edhe pse vetëm tre. Për këtë arsye, ajo nuk mund të përdoret për ceremonitë e dasmës, por ajo është një vend popullor për fotografitë e nuses dhe dhëndërit. Megjithatë, ajo është përdorur një herë për dasma si ajo e Hero Kombëtar të Shqipërisë, Gjergj Kastriori Skënderbeu martuar me Princeshën Andronika Arianiti. Deri tani, manastiri nuk është hapur për vizitorët. Vizitorët e ardhur me shpresën se do të mund të hynin në manastir mund të jenë të pafat, por atyre do tu jepen udhëzime si ata mund të organizojnë që manastiri të hapet nga kujdestari. Perveç nese ai nuk ka zbritur poshtë rrugës në një restorant, Ardenica Restorant, për t’u ofruar atyre prodhime të freskëta të prodhuara në kopshtet e manastirit. Ky restorant ofron një përzgjedhje të pjatave me prodhime bio, duke përfshirë specialitet e tyre të mishit të shoqëruar me bukë, e cila bëhet në shtëpinë e tyr,e ngjyer në supë mishi.
Qyteti antik i Apollonisë
 Jo shumë larg nga qyteti i Fierit është qyteti antik i Apollonisë, I cili është vendosur në një park të madh arkeologjik që mbledh dy rrënojat dhe ofron pamje të zones përreth. Qyteti është themeluar në shekullin e shtatë përpara Krishtit. Fillimisht ka shërbyer si një port I rëndësishëm, por më pas një tërmet shekullin e tretë p.e.s dëmtoi infrastrukturën dhe ndryshoi rrjedhën e lumit Vjosë Kjo ndryshoi edhe rrugët tregtare dhe qyteti pësoi një rënie dramatike. Muzeu në vend ka objekte që përmbledhin rrjedhën e historisë nëpër shekuj. Ky muze është vendosur në një kompleks manastiri mesjetar i përbërë nga disa struktura nga periudha të ndryshme dhe përfshin Kishën e bukur dhe të vjetër të Shën Mërisë, aktualisht në restaurim.
Laguna e Nartes
 Në rrugën për në Vlorë, pak para se të mbërrini në qytet, ndodhet Lagunën e kripur e Nartës.. Një shëtitje freskuese përgjatë buzës së lagunës është i mirëseardhur pas një udhëtimi të gjatë – dhe ndoshta do të keni mundësinë të ndesheni me pelikanët. . Pelikanët që jetojnë në këtë lagunë janë grid he jo rozë. Ky liqen është i njohur ndërkombëtarisht për shkak të numrit të zogjve të detit që vizitojnë liqenin përgjatë periudhës së migrimit. Herët në mbrëmje vendasit mbërrijnë për të peshkuar. Një urë ndodhta e shkatërruar prej druri shtrihet në një gjatësi të rrugës nëpër ujë për në Ishullin e Zvërnecit. Për të shkuar të gjithë në ishull, përveç pagesës, ju duhet të shpresoni që varkari i radhës të jetë në humor të mire. Ky ishull është një nga dy ishujt në Lagunen e Nartes. Ky ishull piktoresk, i pasur me pemë të bukura selvie ka një plazh të bukur dhe është shtëpi për Manastirin ortodoks bizantin Shën Mëria.
Fshati i barinjve të vjetër, Piluri
 Piluri është një fshat i vogël që zvarritet deri në shpatin e malit mbi qytetin e Himarës. Ne kemi bërë rrugën tonë me një flotë prej xhipash të vegjël. Na mori mendjen përgjatë udhëtimit peizazhi mahnitës i ndarë mes bregdetit posht dhe maleve të zymta lart. Fshatarët jetojnë me prodhimet e freskëta që përfshijnë djathë, kos, ullinj, fiq dhe arra. Pas vizitës në kishën e vogël dhe varreza dhe të mësuarit në lidhje me traditat në fshat, kemi pasur një “provë” në shtëpinë e një bariu lokal. Ai ende vazhdon të mbahet në moshën tetëdhjetë e pesë. Freskia e prodhimeve nga ky fshat është aq e famshshme, sa që njerëzit vijnë me makinë nga qyteti për ta shijuar. Pas proves sonë, e cila përfshinte pirjen e një gote raki, kemi ecur nëpër fshat për të shkuar në shtëpinë fermë të një biznesmeni lokal për drekë. Ne festuam mes një larmie të gjerë të ushqimit shtëpiak shoqëruar nga vera e shijshme lokale. Ishte një ditë e mrekullueshme jashtë.
Kalaja e Porto Palermo
 Gjiri i bukur i Porto Palermos ishte mjaft i kufizuar. Gjatë regjimit komunist shërbente si një bazë ushtarake dhe kalimi në rrugën rreth gjirit ishte i kufizuar. Tani vizitorët janë të mirëpritur këtu. Por Porto Palermo ruan rëndësinë strategjike të saj. Tuneli nëpër gadishull që është përdorur nga shtatë nëndetëset e vendit është e mbyllur deri tani (dhe thonë se askush nuk e di se ku është çelësi). Shpatet janë me të të vetmen formë, bunkerë në formë kërpudhash , nga mijëra të ndërtuar nga diktatori Enver Hoxha që ishte i fiksuar me mundësinë e luftës. Ai mbolli shpatet e maleve me gjemba për të parandaluar mundësinë e zbritjes me parashuta të forcave pushtuese. Në majën e gjirit është kalaja e ndërtuar nga Ali Pashë Tepelenës, një tjetër hero shqiptar, për gruan e tij më të re (ai kishte shtatë).
Parku Kombëtar Butrint Parku Kombëtar i Butrintit është sigurisht një thesar kombëtar dhe unë mund të kem kaluar gjithë ditën shëtitjen përreth rrënojave të mahnitshme romake dhe duke eksploruar kështjellën mesjetare. Stendat e informacionit kanë të përshkruar çdo ndërtesë, duke e bërë të lehtë për vizitorët ekspolrimin e tyre. Butrinti ka qenë i banuar që nga kohët parahistorike. Por kolonizatorët grekë dhe remake ndërtuan qytetin atje. Butrinti ka qenë gjithashtu edhe Peshkopatë, një qytet I begatë ku gjatë bizantit u pushtua përkohësisht nga venedikasit , përpara se të braktisej në mesjetë dhe moçalet të përhapeshin në zonë. Vizita ime ndodhi pas një nate me shitë rrëmbyeshëm, por në vend që pengonte ecjen time, ma shtoi më shumë albumin e fotografive.
Bregdeti i Sarandës
 Është një kënaqësi të shëtitësësh përgjatë bregdetitduke pare peshkatarët e Sarandës gjatë shitjes së prodhimit të kapur, të vizitoni tendat e artizanëve ose të shijoni një drake në restorantet buzë detit.
Ndoshta surpriza më e madhe nga të gjitha është busti prej bronzi e Hilari Klinton në qytet.
 Shënime të autorit 
Valery Collins e vizitoi Shqipërinë në një festë organizuar nga Solos Holidays Ltd. Ai mbërriti me avion në Korfuz dhe pastaj mori tragetin e Finikas Lines për në Shqipëri. Vizitoi Shqipërinë e Jugut me autobus – organizuar nga Tours SIPA ku përfshihej edhe shoferi i shkëlqyer. Gjatë guides i shoqëroi me informacione turistike dhe zbavitëse Viktor Avdia. Gjatë vizitës shprehet se kemi qëndruar në hotele të rehatshme gjithandej.
Përshtati në shqip Geraldina Didani