Lame Xhama – Mësues i Popullit dhe figurë e arsimit shqiptar

 

Prejardhja dhe vitet e hershme (1905, Fterrë – Sarandë)

 

Lame Xhama lindi më 1 janar 1905 në fshatin Fterrë të rrethit të Sarandës, në një familje të varfër fshatare. Prindërit e tij, Rushit dhe Maxhare Xhama, përballeshin me kushte të vështira ekonomike, duke siguruar jetesën me bujqësi dhe blegtori. Varfëria e familjes ndikoi në jetën e hershme të fëmijëve: tre motrat u martuan në moshë të mitur, ndërsa dy vëllezërit, Rustemi dhe Uzeiri, emigruan në kurbet dhe shërbyen si ushtarë bedelë në ushtrinë osmane.

 

 

Në vitin 1916, Xhama ndoqi klasën e parë të shkollës shqipe të fshatit, sapo ajo u hap. Megjithatë, në moshën 12-vjeçare u detyrua të largohej nga familja për të siguruar jetesën dhe u vendos në Vlorë, ku punoi si çirak në një kafene të frekuentuar nga njerëz të thjeshtë dhe patriotë të kohës.

 

Pjesëmarrja në Luftën e Vlorës (1920)

 

Në vitin 1920, me nisjen të Luftës së Vlorës kundër pushtuesve italianë, Lame Xhama iu bashkua çetës së fshatit Fterrë, duke marrë pjesë në luftime me armë në dorë, pavarësisht moshës së re. Gjatë kësaj periudhe, ai u kap rob së bashku me bashkëluftëtarë të tjerë dhe u internua në ishullin e Sazanit, ku përjetoi kushte të rënda.

 

Kontakti me patriotët dhe rruga drejt arsimit

 

Pas kthimit në Vlorë, ai rifilloi punën si çirak në të njëjtën kafene dhe pati rastin të njohë figura të njohura të patriotizmit shqiptar si Avni Rustemi dhe Halim Xhelo. Këta të fundit vërejtën tek ai aftësi intelektuale dhe dëshirë për dije, duke e ndihmuar të fitonte bursë për të ndjekur Shkollën Normale të Elbasanit në vitin 1923.

 

Pavarësisht se kishte kryer vetëm një klasë fillore, Xhama arriti të përshtatej me programin falë përkushtimit dhe mbështetjes së bashkëstudentëve. Gjatë studimeve mori pjesë në Shoqërinë “Bashkimi” dhe në Revolucionin e Qershorit 1924, në përkrahje të qeverisë së Fan Nolit.

 

Fillimi i karrierës arsimore (1928–1939)

 

Pas përfundimit të Normalës në vitin 1928, ai u emërua mësues në shkollën fillore të Përmetit, ku shërbeu për dy vite. Në vitin 1930 u transferua në Sarandë, ku ushtroi detyrën e mësuesit dhe kujdestarit të Konviktit “Çamëria”. Përmes punës së tij fitoi respektin e nxënësve, kolegëve dhe prindërve.

 

Qëndrimi antifashist dhe përjashtimi nga arsimi (1939–1944)

 

Me pushtimin e Shqipërisë nga Italia fashiste në vitin 1939, Lame Xhama deklaroi hapur kundërshtinë ndaj politikave arsimore të regjimit. Si pasojë e qëndrimit të tij antifashist, në vitin 1940 u përjashtua nga arsimi me Dekret të Logotenencës nr. 528, datë 31 tetor 1940.

 

Gjatë viteve të Luftës së Dytë Botërore, ai qëndroi pjesërisht në Fterrë dhe Sarandë, duke iu bashkuar Lëvizjes Nacionalçlirimtare. Shërbeu si sekretar i këshillit lokal, kontribuoi në shpërndarjen e materialeve ushtarake dhe shumëfishimin e trakteve me makinën e shkrimit. Për këtë kontribut u dekorua me tre medalje:

 

 

• Medalja e Trimërisë
• Medalja e Kujtimit
• Medalja e Çlirimit

Roli pas Çlirimit dhe ringritja e arsimit (1944–1956)

 

Në nëntor 1944, pas çlirimit të Sarandës, Xhama u emërua përgjegjës i arsimit dhe drejtor i shkollës së qytetit. Në kushtet e rënda të pasluftës, arriti të regjistrojë mbi 130 nxënës dhe të rihapte institucionin arsimor. Më vonë, shërbeu si drejtor në Sarandë, Kuç të Vlorës, Delvinë dhe si inspektor i arsimit në qarkun e Gjirokastrës.

Vlerësimet dhe titujt kombëtarë

 

Për kontributin e tij shumëvjeçar në arsim, Lame Xhama u nderua me titujt më të lartë shtetërorë:

 

• 1956 – “Mësues i Merituar”
• 1980 – “Mësues i Popullit”

 

Këto tituj përfaqësojnë vlerësimin e një jete të tërë të përkushtuar ndaj edukimit të brezave dhe zhvillimit të arsimit publik shqiptar.

Vitet e fundit dhe trashëgimia pedagogjike

 

Edhe pas daljes në pension, Lame Xhama vazhdoi të ndjekë zhvillimet në arsim dhe të shkruajë kujtime. Ai e konsideronte arsimin si mision shoqëror dhe kombëtar. Kujtimet e tij mbeten dëshmi e rrallë e historisë së arsimit në Jug të Shqipërisë.

 

Biografia historike e Lame Xhamës, Mësues i Popullit nga Fterrë e Sarandës, figurë e rëndësishme e arsimit shqiptar dhe pjesëmarrës në Luftën e Vlorës dhe Normalen e Elbasanit.

 

Website Saranda Web

Facebook Saranda Web

Instagram saranda.web

Youtube sarandaweb

Tiktok saranda.web

Pinterest sarandaweb

in sarandaweb

---