Kush ka 2 ose më shumë banesa do paguajë taksë më të lartë. Tatim edhe për grupet vulnerable

Nga viti 2026, qeveria shqiptare ka planifikuar të rrisë ndjeshëm taksat mbi pronat e paluajtshme, duke synuar të godasë sidomos pronarët që zotërojnë më shumë se një banesë. Ky ndryshim vjen si pjesë e një strategjie të re të Ministrisë së Financave për periudhën 2024-2027, që synon të rrisë të ardhurat nga taksa e pronës, një burim i rëndësishëm për financat e pushtetit vendor.

Rritja e taksave për pronarët e shtëpive të dyta dhe të treta

Sipas planit të qeverisë, duke filluar nga viti 2026, pronarët që kanë një shtëpi të dytë apo të tretë do të përballen me taksa më të larta. Deri më tani, taksa mbi pronat ka qenë relativisht e ulët, me një normë prej 0.05% të vlerës së pronës. Megjithatë, me ligjin e ri, kjo normë do të rritet në 0.1% deri në 0.2%, duke çuar në një dy deri katërfishim të pagesës aktuale. Ky veprim synon të sigurojë më shumë të ardhura për financat lokale, pasi taksa e pasurisë është një nga burimet kryesore të të ardhurave për pushtetin vendor.

Taksimi i pronave të pabanueshme

Nga statistikat më të fundit rezulton se një në tre banesa në Shqipëri është e pabanueshme. Sipas Censit të vitit 2023, nga gjithsej 1.082.529 banesa në të gjithë territorin e vendit, 356.204 janë bosh. Arsyet për këtë numër të lartë banesash të pabanueshme janë të shumta, duke përfshirë emigrimin, blerjen e shtëpive të pushimit, si dhe faktin që shumë qytetarë zotërojnë më shumë se një pronë. Ky fenomen e bën të domosdoshme rishikimin e taksës për shtëpitë e dyta dhe të treta, pasi një pjesë e konsiderueshme e tyre qëndrojnë bosh për periudha të gjata kohore.

Përfshirja e grupeve vulnerabël në taksim

Një ndryshim i rëndësishëm në ligjin e ri për taksën mbi pasuritë e paluajtshme është se nuk do të ketë përjashtime për asnjë kategori të qytetarëve, përfshirë edhe grupet vulnerabël. Ndryshe nga praktika e mëparshme, këto grupe do të jenë të detyruara të paguajnë taksën për pronën e tyre, por kompensimi i tyre do të bëhet në një formë tjetër, përmes mekanizmave të ndryshëm socialë që qeveria do të vendosë.

Ministria e Financave thekson se është e rëndësishme që përjashtimet nga taksa të mbahen në nivele minimale për të garantuar një shpërndarje të drejtë dhe një rritje të të ardhurave të pushtetit vendor. Kjo rritje e të ardhurave do të ndihmojë qeverisjen vendore të përballojë më mirë nevojat e saj buxhetore dhe të përmirësojë shërbimet ndaj qytetarëve.

Diferenca me vendet e rajonit dhe rritja e pritshme e të ardhurave

Aktualisht, taksa mbi pasuritë e paluajtshme në Shqipëri kontribuon me vetëm 0.3% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB), një nivel shumë më i ulët krahasuar me mesataren e vendeve të tjera të rajonit, ku kjo përqindje shkon deri në 0.8% të PBB-së. Qëllimi i qeverisë është që përmes rritjes së taksave dhe përmirësimit të sistemit të mbledhjes së të ardhurave, të arrihet një përqindje më e lartë, duke e afruar Shqipërinë me standardet e vendeve të rajonit.

Gjatë vitit 2023, buxheti i shtetit ka mbledhur rreth 55 milionë euro nga taksa e pasurisë, një rritje prej 14 milionë euro krahasuar me vitin e kaluar, kur u arkëtuan vetëm 41 milionë euro. Me implementimin e taksave të reja, pritet që kjo shumë të rritet ndjeshëm në vitet e ardhshme.

Çmimet e referencës dhe vlerësimi i pronave

Një tjetër ndryshim i rëndësishëm që do të hyjë në fuqi është taksimi i ndërtesave bazuar në vlerën e tregut, duke marrë si bazë çmimet e reja të referencës. Këto çmime janë përditësuar tashmë për Tiranën dhe pritet që të shtrihen në të gjithë vendin deri në vitin 2026. Çmimet e reja të referencës do të përdoren për të llogaritur taksën mbi pronën, duke reflektuar kështu vlerën reale të pasurive në treg.

Me hyrjen në fuqi të ligjit të ri për taksimin e pronave në vitin 2026, qeveria synon të realizojë një rritje të konsiderueshme të të ardhurave nga taksa mbi pasuritë e paluajtshme. Kjo do të prekë kryesisht pronarët e shtëpive të dyta dhe të treta, duke rritur ndjeshëm barrën fiskale mbi ta. Përmes këtyre ndryshimeve, Shqipëria pritet të afrohet me nivelet e taksave të vendeve të tjera të rajonit, duke përmirësuar të ardhurat dhe efikasitetin e pushtetit vendor.